หลายๆ คนที่เคยทำครอบฟันหน้า หรือเห็นคนที่ทำครอบฟันหน้ามาแล้ว เมื่อยิ้มจะเห็นขอบดำที่ครอบฟัน ทำให้ไม่สวยงาม และก่อให้เกิดความไม่มั่นใจได้ ทั้งนี้ขอบดำที่ขอบครอบฟันอาจเกิดจากหลายๆ สาเหตุ ได้แก่ เหงือกร่นที่ขอบครอบฟันทำให้เห็นรอบต่อระหว่างขอบครอบและผิวฟันที่อาจมีสีเข้ม อีกสาเหตุที่พบได้มากคือครอบฟันที่ทำมานั้นเป็นครอบฟันพอร์ซเลนเคลือบโลหะ ซึ่งทันตแพทย์นิยมใช้เป็นอย่างมาก เนื่องจากมีความคงทน และมีความสวยงามที่สูง
ครอบฟันที่ทันตแพทย์ใช้นั้น จะมี "พอร์ซเลน" ซึ่งมีลักษณะคล้ายแก้ว มีสีที่เลียนแบบฟันธรรมชาติได้ โดยมีกรรมวิธีการผลิตเป็นครอบฟันได้เป็นสองประเภท คือ การฉาบพอร์ซเลนบางๆ บนโครงโลหะผสม หรือที่เรียกว่า ครอบฟันโลหะเคลือบพอร์ซเลน โดยพอร์ซเลนจะถูกหลอมขึ้นรูปบนโครงโลหะบางๆ เพื่อให้ครอบฟันมีรูปร่างและสีฟันเหมือนธรรมชาติ ครอบฟันอีกชนิดคือ ครอบฟันเซรามิกล้วนซึ่งขึ้นรูปด้วยการหลอมพอร์ซเลนหรือเซรามิกให้มีรูปร่างครอบฟัน โดยไม่มีโลหะเป็นส่วนประกอบเลย ครอบฟันเซรามิกล้วนนี้ จะมีความสวยงาม เป็นธรรมชาติสูงมาก
ในฟันธรรมชาตินั้น รูปลักษณ์ที่เป็นประกาย มีรูปแบบรูปทรงของฟันธรรมชาติ ถูกกำหนดขึ้นโดยแสงที่ตกกระทบและทะลุผ่านเข้าสู่ชั้นเคลือบฟันและสะท้อนกลับออกมาบางส่วน ทั้งนี้ ครอบฟันเซรามิกล้วน จะยอมให้แสงทะลุผ่านและสะท้อนกลับใกล้เคียงฟันธรรมชาติ ครอบฟันจึงดูมีมิติและเป็นธรรมชาติสูงกว่าครอบฟันโลหะเคลือบพอร์ซเลนมาก ในอดีตนั้น เทคโนโลยีในการสร้างชิ้นงานเซรามิกล้วนยังไม่สูงมากนัก ความแข็งแรงของวัสดุพวกแก้วนี้ก็ไม่สูง แต่ปัจจุบันเรามีเซรามิกความแข็งแรงสูง และทนทานพอที่จะนำมาใช้บดเคี้ยวในปากได้ ทำให้ครอบฟันเซรามิกได้รับความนิยมและใช้กันอย่างแพร่หลายมากขึ้น ข้อดีของครอบฟันเซรามิกล้วนที่เห็นได้ชัดคือ ความสวยงามที่เลียนแบบธรรมชาติได้ดีที่สุด (เมื่อเทียบกับวัสดุอื่นๆ) และครอบฟันไร้โลหะทำให้ไม่มีปัญหาเรื่องขอบดำ
ครอบฟันเซรามิกล้วนมีกี่ประเภท
ครอบฟันเซรามิกล้วนในเมืองไทย อาจถูกสื่อสารในรูปแบบชื่อผลิตภัณฑ์ ซึ่งประชาชนทั่วไปอาจจะสับสนและไม่เข้าใจได้ หมอขออธิบายพร้อมยกตัวอย่างผลิตภัณฑ์ เพื่อให้ท่านผู้อ่านสามารถนำไปพูดคุยและใช้เลือกวัสดุกับทันตแพทย์ได้
1. เคลือบฟันเซรามิกล้วนประเภทแก้วเซรามิก ได้แก่ ผลิตภัณฑ์ชื่อ Empress, IPS e-max, ProCAD เป็นต้น เซรามิกชนิดนี้ มีความสวยงามสูง ความแข็งแรงระดับปานกลาง เหมาะที่จนำมาใช้กับฟันธรรมชาติบริเวณฟันหน้า ถึงฟันกรามน้อย ทั้งฟันบนและฟันล่าง
2. ครอบฟันเซรามิกล้วนประเภทโครงแข็ง หรือโครงเซอร์โคเนีย (Zirconia) ได้แก่ผลิตภัณฑ์ชื่อ Lava, Procera, BruxZir แต่นิยมเรียกรวมๆว่าครอบฟันเซอร์โคเนียครอบฟันเซรามิกล้วนนี้ มีความแข็งแรงสูงมากๆ เหมาะที่จะใช้ในฟันหลัง หรือนำมาฉาบเซรามิกเพื่อความสวยงามในฟันหน้า เหมาะที่จะใช้เป็นโครงของรากเทียมความสวยงามด้อยกว่า เคลือบฟันเซรามิกล้วนประเภทแก้วเซรามิกเล็กน้อย ราคาครอบฟันทั้งสองประเภทจะมีราคาค่ารักษาพอๆกัน และไม่แตกต่างจากครอบฟันพอร์ซเลนเคลือบโลหะ
เทคโนโลยีทำครอบฟันเซรามิกล้วนแบบวันเดียว
คลินิกทำฟันบางแห่ง อาจให้บริการทำครอบฟันแบบวันเดียว (ปกติ จะต้องรองานจากห้องปฎิบัติการเป็นสัปดาห์) ทั้งนี้ เทคโนโลยี CAD-CAM สามารถให้บริการเบ็ดเสร็จในนัดเดียว ได้ครอบฟันเซรามิกล้วนที่สวยงาม ทั้งนี้เครื่องกลึงขนาดเล็ก จะตัดแต่งโปรแกรมเป็นรูปร่างตามที่ออกแบบไว้ในเครื่องคอมพิวเตอร์ และผลิตชิ้นงานได้อย่างแม่นยำ ผลิตภัณฑ์ที่เกี่ยวข้องกับเทคโนโลยีนี้ ได้แก่ Cerec® ราคาค่ารักษาอาจจะสูงกว่าปกติ แต่ได้งานรวดเร็วฉับไวในนัดเดียวในอนาคตอันใกล้ เชื่อได้ว่าเทคโนโลยี CAD-CAM จะเข้ามามีส่วนในการให้บริการทันตกรรมที่มีคุณภาพสูงได้ และเทคโนโลยีดังกล่าวน่าจะมีการปรับราคาให้ตำ่ลงด้วย
ข้อกังวลเกี่ยวกับครอบฟันเซรามิกล้วน มีไหม
คนไข้หลายคนมักจะสงสัย ครอบฟันเซรามิกล้วนมีความแข็งแรงทนทานไหมแน่นอนว่าครอบฟันที่มีโลหะผสม ตัวโลหะจะมีความแข็งแรงสูงแต่มักพบปัญหาเคลือบพอร์ซเลนร่อนออกจากโลหะทำให้ไม่สวยงาม ในทางตรงข้ามครอบฟันเซรามิกล้วนจะรับแรงได้น้อยกว่า แต่มักไม่แตกร่อน การแตกมักมีลักษณะครอบฟันแตกทั้งชิ้น ไม่สามารถใช้งานได้ต่อในช่องปาก อย่างไรก็ดี จากรายงานผลการวิจัยทางคลินิก พบว่าครอบฟันเซรามิกล้วนมีอัตราการอยู่รอดหลังการใช้งานที่ 5 ปี และ 7 ปี สูงถึง 90% ไม่แตกต่างจากครอบฟันโลหะเคลือบพอร์ซเลนเลย
ปัจจุบันนี้ วัสดุที่ใช้ทำครอบฟันเซรามิกล้วน มีความทนทานแข็งแรงสูงมากความแนบตามของก็ไม่แตกต่างจากครอบฟันโลหะ อีกทั้งโลหะทองที่ผสมในโลหะครอบฟันเคลือบพอร์ซเลนมีราคาสูงขึ้นมาก ทำให้ราคาค่าครอบฟันสูงมาก ในอนาคตครอบฟันเซรามิกล้วนน่าจะได้รับความนิยมสูงขึ้นมาก
จึงมั่นใจได้ว่าครอบฟันเซรามิกล้วนนั้นมีความแข็งแรงสูง มีอายุใช้งานในช่องปากที่นาน มีความสวยงามที่สูง เลียนแบบธรรมชาติของฟันได้สูง ท่านสามารถเลือกได้อย่างมั่นใจ
อีกหนึ่งคำถามที่คนไข้มักจะสงสัยคือครอบฟันเซรามิกล้วนนั้น เมื่อใช้ไปนานๆจะมีการเปลี่ยนสีไหม แน่นอนว่าพอร์ซเลนที่อยู่ในช่องปากนานๆอาจมีการเปลี่ยนสีไปบ้าง เช่นขุ่นขึ้นเล็กน้อย แต่ก็ยากที่จะสังเกตุได้ด้วยตาเปล่า ครอบฟันเซรามิกล้วนนั้นเปลี่ยนสียากมากๆ ทั้งนี้อาจพบว่า ครอบฟันเซรามิกล้วนมีสีเหลืองขึ้นเล็กน้อยเมื่อใช้งานในช่องปากนาน 10 ปีขึ้นไป แต่บ่อยครั้งพบว่า เมื่อคนอายุมากขึ้น ฟันธรรมชาตินั้นจะเปลี่ยนสีเป็นเหลืองขึ้นมากกว่าครอบฟันเซรามิกล้วนเสียอีก
ครอบฟันเซรามิกล้วนนั้น ทำยากกว่าครอบฟันโลหะเคลือบพอร์ซเลน ทั้งขบวนการเลือกสีฟัน และการกรอเตรียมฟัน ที่ต้องมีการกรอฟันที่อนุรักษ์เนื้อฟันมากกว่า อีกทั้งต้องยึดชิ้นครอบฟันด้วยกาวเรซิน ซึ่งมีความยุ่งยากซับซ้อนกว่า โดยรวมแล้ว การเตรียมและสร้างงานครอบฟันเซรามิกล้วน ทันตแพทย์จะต้องมีความปราณีตสูงนั่นเอง
การดูแลรักษาครอบฟันเซรามิกล้วน
การดูแลรักษาครอบฟันเซรามิกล้วนนั้นง่ายมากๆ นั่นก็คือ ดูแลรักษาตามปกติเสมือนว่าครอบฟันเซรามิกล้วนนั้นเป็นฟันธรรมชาติ คือ แปรงฟันด้วยยาสีฟันปกติและใช้เส้นไหมขัดฟันทำความสะอาดระหว่างซอกฟันนอกจากนี้ ไม่ควรจะใช้ครอบฟันเซรามิกล้วนนั้นๆ กัดงัดอาหารแข็ง ได้แก่ น้ำแข็ง กระดูกไก่ ก้ามปู หรือวัตถุแข็งอื่นๆ ท็อฟฟี่เหนียว ขนมเยลลี่เหนียว เม็ด
แตงโม ถั่วเม็ดแข็ง เป็นต้น
จากการให้การรักษาผู้ป่วยที่ทครอบฟันเซรามิกล้วนไป ผมพบว่าผู้ป่วยที่สูบบุหรี่ จะมีผลให้เป็นโรคเหงือก หรือเหงือกร่นได้ ดังนั้นในความเห็นของผม เมื่อทำครอบฟันเซรามิกล้วนไป ไม่ควรสูบบุหรี่ เพราะจะทำให้เหงือกร่นและเห็นขอบระหว่างครอบฟันเซรามิกล้วนและฟัน ดูไม่สวยงามได้
รศ. ทพ. เฉลิมพล ลี้ไวโรจน์
หลักสูตรทันตกรรมบูรณะเพื่อความสวยงามและทันตกรรมรากเทียม
คณะทันตแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
