หนึ่งในประเทศสุดเอ็กซอติกในแถบเอเชียกลาง ต้องยกให้อุซเบกิสถาน ประเทศที่รุ่มรวยวัฒนธรรม และมีกลิ่นอายของรอยอดีตบนเส้นทางสายไหม เราจะพาไปทำความรู้จักกับ 2 เมืองสุดคลาสสิคบนเส้นทางสายไหม ที่ทั้งสวยและชุ่มฉ่ำไปด้วยประวัติศาสตร์
‘บูคารา’ เมืองมรดกโลกกลางทะเลทราย
บูคารา (Bukhara) คือเมืองมรดกโลกของอุซเบกิสถานที่ยังทนุถนอมบรรยากาศดิบๆ เดิมๆ เอาไว้ได้อย่างเหนียวแน่น จนนักท่องโลกพากันพูดถึงบูคาราว่าเป็นเหมือนพิพิธภัณฑ์ที่มีชีวิตอย่างแท้จริง ในยุคที่การค้าบนเส้นทางสายไหมอู้ฟู่สุดๆ บูคาราเป็นเมืองบนชุมทางการค้าที่สำคัญ จนพวกกองคาราวานของพ่อค้าวาณิชใช้เป็นจุดแวะพักยามรอนแรมกลางทะเลทราย
ทุกวันนี้นักท่องโลกพากันหลงใหลเมืองโอเอซิสท่ามกลางทะเลทรายอย่างบูคารา เพราะผู้คนที่นี่ยังมีวิถีชีวิตไม่แตกต่างจากเมื่อหลายร้อยปีก่อน บรรยากาศในเขตเมืองเก่า ให้ความรู้สึกย้อนยุคเหมือนท่ามกลางขบวนคาราวาน ทั้งสภาพบ้านเรือน ร้านค้า การแต่งกายของผู้คน ที่นี่จึงเป็นเมืองที่จะพาทุกคนย้อนไปตามรอยชุมทางการค้าโบราณได้อย่างเห็นภาพคมชัด
บูคารามีอาคารเก่าแก่นับพันแห่งกระจายอยู่ทั่วเมืองเก่า เรียกว่าถ้าจะดูให้ครบต้องอยู่นานนับเดือน แต่ถ้าคัดที่เด่นๆ ก็มีมัสยิดชอร์ มินอร์ ที่มีรูปทรงแปลกตาเหมือนเก้าอี้หงายขึ้น แต่มุมที่เป็นเหมือนศูนย์กลางของบูคารา คือจัตุรัสที่มัสยิดคาลัน และโรงเรียนสอนศาสนาเมอร์อิอาหรับ ตั้งเผชิญหน้ากันอยู่ โดยมีหอมินาเรตสูงตระหง่านตั้งอยู่ข้างมัสยิด
สำหรับคาลันมินาเรตแห่งนี้ จะว่าไปอายุเกือบ 900 ปี มากกว่ามัสยิดคาลันซะอีก นั่นก็เพราะหอแห่งนี้ยังเป็นของเดิมไม่ได้ถูกเผาทำลายไปพร้อมกับมัสยิด จึงเป็นสิ่งปลูกสร้าง 1 ใน 3 แห่งที่ไม่ถูกทำลายในช่วงสงคราม
ใครได้ยืนอยู่มุมนี้แล้ว จะรู้สึกเหลือตัวนิดเดียว เพราะรอบตัวคือความใหญ่โตโอฬาร โดยเฉพาะด้านในของมัสยิดคาลันที่กว้างขวางและดูโอ่อ่ามาก สมแล้วที่เขาบอกว่าจุคนได้เป็นหมื่น ยิ่งถ้าใครมาตรงกับวันศุกร์พอดี จะเห็นภาพผู้คนจะทยอยมาละหมาดกันตอนบ่ายโมงแน่นสุเหร่าไปหมด
ถ้าเทียบกับเมืองอื่นๆ ในอุซเบกิสถาน บูคาราอาจจะเป็นเมืองไม่ใหญ่มาก แต่ก็อัดแน่นไปด้วยเสน่ห์ และความคลาสสิก ยิ่งถ้าใครชอบช็อปปิงด้วยแล้ว บูคาราคือสวรรค์ของนักช้อปฯ สินค้าพื้นเมือง ที่สวยและน่าหิ้วกลับบ้าน
‘ซามาร์คานด์’ สาวงามแห่งอุซเบฯ
หากอยากเห็นความเก่าเคล้าคลาสสิกของเส้นทางสายไหมให้มุ่งหน้าไปเมืองบูคารา แต่ถ้าอยากเห็นความงดงามอย่างสมบูรณ์แบบของเมืองโบราณในอุซเบกิสถานให้ไปซามาร์คานด์ (Samarkand)
ถ้าสแกนไปทั่วแผนที่อุซเบกิสถาน ก็จะพบว่ามีเมืองเก่าแก่กระจายอยู่ทั่วแผนที่เต็มไปหมด แต่จะหาเมืองเก่าที่งามสง่าต้องไปที่ซามาร์คานด์เท่านั้น นี่คือเมืองที่แน่นขนัดไปด้วยสถาปัตยกรรมชิ้นมาสเตอร์พีซของโลกอันวิจิตรงดงามประดับไว้ตามมัสยิด โรงเรียนสอนศาสนา ไม้เว้นแม้แต่สุสาน นั่นอาจจะเป็นเหตุผลให้องค์กรยูเนสโกยอมมอบสายสะพายเมืองมรดกโลกมาประดับเมือง
กว่า 2,000 ปี ที่ผ่านมา ซามาร์คานด์คือเมืองสำคัญที่สุดบนเส้นทางสายไหม ชุมทางการค้าที่แสนคึกคักและมีชีวิตชีวา และในช่วงศตวรรษที่ 14-15 ที่นี่คือศูนย์กลางของอาณาจักรอันยิ่งใหญ่ที่ปกครองโดยจอมทัพชื่อดังอย่างอมิร์ ติมูร์
ในอดีตนี่คือเมืองโบราณอายุมากกว่า 2,700 ปี ที่เคยอยู่ภายใต้การปกครองของทั้งอาณาจักรเปอร์เซีย เติร์ก อาหรับ และมองโกล แต่ทุกวันนี้ซามาร์คานด์เป็นเมืองใหญ่อันดับสองรองจากเมืองหลวงอย่างทาชเคนท์ ที่ถือว่าเป็นหัวเมืองหลักสำหรับนักท่องเที่ยว
มุมที่เป็นห้องรับแขกของซามาร์คานด์คือ จัตุรัสเรจิสถาน ที่นี่เหมือนโลโก้ของซามาร์คานด์และของอุซเบกิสถานเลยก็ว่าได้ เรียกว่าจะมีเวลาครึ่งวัน หนึ่งวัน หรือหลายวันก็ตามแต่ที่นี่เป็นที่เดียวที่ต้องมา เรจิสถานเป็นจัตุรัสใหญ่มาก ด้านในมีโรงเรียนสอนศาสนาหรือมาดราซา 3 แห่งที่งดงามไร้ที่ติ บางคนถึงกับบอกว่านี่คือจัตุรัสที่งดงามที่สุดในโลก
โบราณสถานอีกแห่งหนึ่ง ที่ถือว่าเป็นหนึ่งในสุดยอดสถาปัตยกรรมของซามาร์คานด์คือสุสานชาห์ อิ ซินดามุม ที่นักเดินทางหลายคนลงความเห็นว่า นี่เป็นมุมที่ห้ามพลาดเด็ดขาด ที่นี่จะอวดสีสันและลวดลายของกระเบื้องเคลือบสีฟ้าสดในแบบจัดเต็ม จะเรียกว่าเป็นสุสานแสนสวยก็ไม่เกินจริง
นอกจากนี้ ยังมีมัสยิดบีบี คานิม อีกแห่งหนึ่งที่เกิดขึ้นเพราะคำสั่งของอมิร์ ติมูร์เมื่อคราวเดินทัพไปชมพูทวีปและรบชนะยึดนครเดลลีได้สำเร็จ จึงต้องการสร้างอนุสรณ์แห่งชัยชนะในครั้งนี้ด้วยการสร้างมัสยิดที่สวยและใหญ่ที่สุดในโลก
ยังมีโบราณสถานสำคัญอีกแห่งหนึ่งของซามาร์คานอย่างสุสานกูร์ อิมีร์ ที่นี่เป็นเหมือนสุสานหลวง เพราะนอกจากร่างของจอมทัพอมิร์ ติมูร์จะถูกฝังอยู่ที่นี่แล้ว ยังมีร่างไร้วิญญาณของคนในราชวงศ์ติมูริดอีกหลายคน
และถ้ามาถึงซามาร์คานด์ทั้งทีสิ่งที่คุณควรลองอย่างยิ่งก็คือชิม ‘นอน’ ขนมปังที่ทุกชีวิตกินกันเป็นกิจวัตรประจำวัน ที่ตลาดประจำเมืองมีขายเยอะมาก หรือไม่เวลาไปนั่งแฮงเอาต์ตามคาเฟ่หรือร้านอาหาร จะถามหานอนก็ได้ ร้านที่อยากแนะนำคือ Cafe Nur เป็นร้านสะอาดสะอ้านเสริฟอาหารฝั่งตะวันตกและอาหารมังสวิรัต
ส่วนแหล่งช้อปฯ ในซามาร์คานด์มีไม่ใช่น้อย แหล่งแรกเลยที่มีทุกสิ่งให้เลือกสรรคือตลาดซิญุบ ที่นั่นมีแผงผลไม้แห้งขนาดใหญ่มาก และเป็นของคุณภาพทั้งสิ้น พวกเครื่องเทศ สมุนไพร และอโรมาก็เยอะ แต่ของน่าช้อปฯ ที่สุดก็เป็นพวกเซรามิก แค่เดินตามร้านที่อยู่ในโรงเรียนสอนศาสนา 3 แห่งแถวจัตุรัสเรกิสถานก็มีให้เลือกช้อปฯ เยอะแล้ว ใครอยากจะเรียนปั้นเซรามิกก็มีร้านให้เวิร์กชอปหลายแห่ง ของอีกอย่างที่น่าหิ้วกลับบ้านก็เป็นพวกพรมทอมือคุณภาพดี หาซื้อได้ไม่ยาก
ทั้งโรงเรียนสอนศาสนา มัสยิด และสุสาน ทุกเหลี่ยมุมทุกองศาทำให้ซามาร์คานด์เป็นเมืองสวยในระดับไม่ปกติ โปรดออกเดินทางมาอุซเบกิสถาน แล้วมุ่งหน้ามาหาซามาร์คานด์ แล้วคุณจะพบว่า นี่เป็นหนึ่งในเมืองงดงามที่สุดแห่งหนึ่งของโลก ที่เลอค่าสำหรับนักเดินทางทุกคน
